Sport is van oudsher, bijvoorbeeld bij de oude Grieken, een vorm van zelfexpressie en levenskunst. Inmiddels is sport bijna een maatschappelijke verplichting, een vorm van zelfdiscipline die past bij het neoliberale denken waarin alles erop gericht is om fit te zijn zodat je zoveel mogelijk kunt doen in een zo kort mogelijke tijd. Dit stelt Sandra Meeuwsen in een interessant proefschrift waarover de Volkskrant 27 maart 2021 berichtte.
En eigenlijk is veel sporten ongezond. Mensen zijn scharrelaars geen topatleten.
Afbeelding van Capri23auto via Pixabay
Uit een experiment van Savelberg (hoogleraar academisch onderwijs in beweging) bleek dat van drie proefgroepen, (één die de hele dag zat, één die een uur per dag sportte en verder zat en één die elk half uur 2 a 3 minuten niet intensief bewoog, slenteren dus, of een keer de trap oplopen), de groep die elk halfuur drie minuten rondscharrelde verreweg de gezondste bloedwaarden had.
Intensief sporten, zo stelt Savelberg, is onzin. Laten we relaxed doen. Als je wilt sporten doe je dat voor je plezier. Of omdat je een toptalent bent.
Meeuwsen stelt dat de fitheidsmanie een vorm van biopolitiek is. Ze verwijst naar de Franse filosoof Michel Foucault: “Wie ongezond leeft of niet aan de norm kan of wil voldoen, valt buiten de boot”. De homo ludens (de spelende mens) wordt steeds meer een homo economicus (de rendabele mens).
Deze parallel is makkelijk door te trekken naar de werkvloer in een land als Nederland. Hard en efficiënt werken is de norm. Alles is gericht op het verhogen van de lat en het behalen van korte termijn doelen. We werken alsof we intensief sporten.
Achteraf, een jaar voor mijn pensioen, kan ik stellen dat ik uiteindelijk meer een scharrelaar dan een topsporter ben. Ik deed mijn taken overigens meer dan goed, maar wel op mijn eigen manier en in mijn eigen tempo. Ik heb altijd gezocht naar plezier in het werk, zowel voor mezelf als voor de studenten en de opdrachtgevers die ik begeleidde. Als het plezier weg was, was er iets grondig mis. De laatste tien jaar kreeg ik het aanbod van de 5 managers die de school sleet (snelle werkers, snel weg ook) allemaal het advies om eens een cursus timemanagement te gaan volgen. Want, hoewel ik prima beoordelingen kreeg, kon het rendement wel omhoog. In feite werd ik in het keurslijf van de sporter geperst terwijl ik daar niet bij rendeer. Laat mij scharrelen, ontdekken, dingen uitproberen, spelen, uit de bocht vliegen; dan komt er veel meer uit.
Ik vind het hoog tijd dat de scharrelaars weer bevrijd moeten worden van het juk van hard rennen. Laat dat over aan de hardlopers van nature en laat de scharrelaars vooral samenwerkend en spelend tot voortgang komen. Het werk moet niet alleen af zijn (dat is het toch nooit), maar vooral ook leuk en bevredigend. Voor alle karakters in de groep! Leer elkaar kennen en bepaal samen het tempo en maak gebruik van elkaars kwaliteiten. Laat de hardlopers niet de norm zijn, heb oog voor de scharrelaars. Want zoals mijn onvolprezen hoogleraar James Stappers tegen mijn vader zei na 8 jaar studie toen hij mijn bul uitreikte: “De slak ziet meer van de weg dan de haas!